سيد محمد خاتمي: اعتراض، انتقاد و بیان اندیشه نباید هزینه داشته باشد

سید محمد خاتمی، در مراسم جشن ولایت و رونمایی از مصحف شریف یاقوت:
قدرت تاس لغزنده‌ای است که می‌تواند انسانها را با غرور به زیر بکشد

. ادامه راه سبز(ارس): رئیس‌جمهور سابق کشورمان با بیان اینکه امام علی(ع) با ستایش گران، تمجیدکنندگان و غلوکنندگان به شدت برخورد می کرد و با معترضان و منتقدان خوشرو بود و مدارا می‌کرد گفت: تلاش امیرالمومنین به دلیر کردن مردم بود تا خود را در مقابل قدرت نبازند، از حق اعتراض و انتقاد دست برندارند و با حقوق خود آشنا شوند.

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد خاتمی، در مراسم جشن ولایت و رونمایی از مصحف شریف یاقوت که همزمان با عید سعید غدیرخم در دفتر وی برگزار شد، ضمن تبریک این عید، اظهار داشت: در جغرافیا، غدیربرکه و آبگیر کوچکی در بیابان است که دل و جان رهگذران خسته و تشنه را می نوازد و از این نظر نعمت بزرگی است.

وی افزود:غدیر خم نیز همان برکه در نقطه خاصی از حجاز و پیوندگاه راهی است که از شرق و غرب و شمال وجنوب به کعبه منتهی می شود و داستان عظیم غدیر در ۱۸ ذیحجه سال دهم هجرت در همین نقطه جغرافیا و در آن بیابان سوزان در حالیکه از آسمان آتش می بارید و ریگ های تفتیده چون گدازه های آتشفشان پای رهگذران را می سوزاند رخ داد، آن داستان بزرگ تاریخی که همه می دانیم در این محل و زمان رخ می دهد.

رییس موسسه بین المللی گفتگوی تمدنها با بیان اینکه از نظر تاریخ غدیرخم پیوندی میان ازل و ابد است، افزود: اما در تاریخ غدیرخم یعنی جایگاهی که در آنجا به تعبیر عارفان، «حقیقت محمدیه» که حقیقت جاوید است و اگر نبود آفرینش نبود(لو لاک لما خلقت الافلاک)، باید در متن جان تاریخ به واسطه جان انسان بزرگی که بزرگترین تربیت شده پیامبر است، جاری شود.

خاتمی با اشاره به حدیث پیامبر(ص) که فرمودند انا ادیب الله و علی ادیبی(من پرورده شده خدایم و علی(ع) پرورده من)، به طرح این سوال پرداخت که خدا به خاطر خلقت انسان به خود آفرین گفته است و خلق کردن او را در برابر همه هستی، خلق برتر و او را جانشین خود در زمین دانسته است، باید به کدام راه برود و چگونه باید باشد؟

رئیس بنیاد باران سپس گفت: غدیر مشخص می کند که راه کمال کجاست و الگوی کمال چیست و کیست؟ او کسی جز مولای پرهیزکاران و سرور باورمندان امام علی بن ابی طالب(ع) نیست که در آن نقطه جغرافیا و لحظه تاریخ به شایستگی و بزرگی از سوی پیامبر اعلام می‌شود. او مظهر عرفان، علم ، تقوا، دلیری، صبوری، عدالتخواهی و مردم خواهی و انسان کاملی است که در خور شان انسان این است که وی حاکم و فرمان روا و مراد و مقتدای او باشد.

وی ادامه داد: پیامبر هم به خود می بالد و می نازد که در دامن معنویت او علی بن ابی طالب تربیت شده است وبرای ملت ایران افتخار بزرگی است که ارادت ویژه ای به او و خاندانش دارد و همه پیرو آن بزرگوار هستیم.

رئیس جمهور سابق کشورمان با تبریک عید غدیر به حاضران جمع و به ملت شریف ایران و همه آزادیخواهان و حق طلبان جهان، اظهار داشت: امروز یک اثر بزرگ یعنی قرآن کریم به خط یاقوت رونمایی می شود که حادثه مبارکی است، زیرا علی(ع) و قرآن پیوند ناگسستنی دارند و این روایت از پیامبر(ص) در مراجع اهل شیعه و سنت نقل شده است که «علی مع القرآن و القرآن مع علی؛ لن یفترقا حتی یردا علی الحوض»: علی با قرآن و قرآن با علی است آن دو تا قیامت از هم هرگز جدانمی شوند.

علی (ع) نشان داد چگونه حکومتی می تواند شایسته انسان باشد

خاتمی در ادامه با بیان اینکه یکی از ویژگی های زندگی امیرالمومنین(ع) این بود که ایشان بعد از پیامبر(ص) به حکومت ظاهری رسید، افزود: علی(ع)علاوه بر مقامات معنوی و جایگاه بلند در معنا، عرفان و عظمت معنوی انسان -که به همین دلیل صاحب ولایت عظما و کبری است- به تقدیر الهی حکومت هم کرد تا علاوه بر الگوی معنوی بودن برای جامعه بشری نشان دهد که چگونه حکومتی شایسته انسان است و چگونه انسان می تواند حکومتی داشه باشد که حرمت او نگاه داشته شود و استعدادهایش شکوفا شود.

امام خمینی (ره) می فرمود هیچ قدرتی نیست که مسئول و پاسخگو نباشد

وی در تبیین این موضوع به ذکر سخنانی از امام خمینی(ره) پرداخت و یادآور شد: در پاریس وقتی از ایشان می پرسیدند که «جمهوری» چیست؟ می فرمود آنچه در دنیا هست؛ یعنی پایه حکومت رای و رضایت مردم است و حکومت در مقابل آنان مسئول است و هیچ قدرتی نیست که مسئول و پاسخگو نباشد. لوازم این جمهوریت هم آزادی اندیشه و بیان است ؛سپس وقتی سوال می کردند که حکومت اسلامی به چه معنی است؟ می گفتند در این حکومت که مردم پایه آن هستند، ارزشهای اسلامی باید پیاده شود و نمونه آن را حکومت حضرت علی(ع) معرفی کردند.

رئیس دولت اصلاحات ادامه داد: این سخنان بدان معناست که جمهوری اسلامی افتخار می کند که در این انقلاب بزرگ که هزینه فراوانی برای آن پرداخت شده است، هم مردم محور هستند و می خواهیم ارزش هایی که در حکومت علی(ع) تجلی داشت در آن وجود داشته باشد.

سید محمدخاتمی با اشاره به اینکه علی(ع) با وجود اینکه رسما از سوی خداوند به ولایت و امامت منصوب شده بود اما در عمل جز به رضایت آنها حاضر به حکمرانی نشد، گفت: وقتی هم که ایشان روی کار می آید علاوه بر اینکه همواره نگاهش به تامین رضایت الهی است، جانب حق و حرمت مردم را نیز دارد. عدالت علی(ع) زبانرد است که «قتل علی فی محراب عبادته لشدت عدله». یعنی به خاطر عدل، پر کردن فاصله های طبقاتی، جای دادن مردم در جای خود، نگاه داشتن حرمت آنان، رعایت همه حقوق آنها( نه فقط عدالت اقتصادی) کشته شد.

رئیس موسسه بین المللی گفت‌و‌گوی فرهنگها و تمدن‌ها ، نکته ممتاز منش و شیوه امیرمؤمنان علی (ع) را نحوه تلقی ایشان از حکومت و قدرت ومواجهه با آن دانست و یادآور شد: در مورد علی(ع) آنقدر غلو شد که گاهی به او مرتبه ربوبیت و خدایی دادند و گاه چنان به او تاختند که کافر، منحرف و فاسق معرفی کردند. جالب این است که او در مقام قدرت، با متملقان، گزافه گویان و کسانی که تمجیدهای بیجا می کردند و او را با گزافه می ستودند و حتی با کسانیکه به او نسبت الوهیت دادند برخورد خشن جانی کرد، اما در مقابل کسانی که به او ناسزا می گفتند و اعتراض می کرند با خوشرویی و مدارا رفتار می کرد.

وی ادامه داد: خوارج به مسجد کوفه می آمدند و به صراحت می گفتند ایشان کافر است و یکی از آنها می گفت، «خدا او را بکشد که چه انسان هوشمند و دانایی است»! یا حتی ایشان را کافر می نامیدند و یا برای ابراز مخالفت و اینکه بگویند علی(ع) عادل نیست، پشت سر او نماز نمی خواندند و هنگام نماز او در کنار مسجد نماز برپا می کردند. اما وقتی که اصحاب می خواستند با آن گروه برخورد کنند، به شدت جلوگیری می کرد و حتی حقوقشان را از بیت المال قطع نکرد.

خاتمی گفت: وقتی طلحه و زبیر از علی(ع) اجازه گرفتند که به حج بروند، با وجود اینکه حضرت می دانستند و گفته بودند که اینها برای “فتنه” می روند، به ایشان گفته شد که با آنها برخورد کنید؛ اما علی(ع) فرمود (نقل به مضمون) : خیر! اینها کاری نکرده اند و نباید قبل از جنایت قصاص کرد.

علی(ع) با ستایش‌گران، تمجیدکنندگان و غلوکنندگان با شدت برخورد می‌کرد

وی با تاکید بر اینکه این مساله مهمی است که علی(ع) با ستایش گران، تمجیدکنندگان و غلوکنندگان با شدت برخورد می کرد و با معترضان و منتقدان با مدارا روبرو می شد و حق مردم را در حکومت می شناخت، تصریح کرد: امیرالمومنین نسبت به قدرت و حکومت دو کار عمده انجام داد؛ یکی خطاب به امیران و حکمرانان است که به آنان توصیه می کردند مردم را طعمه خود نکنید و به آنان ستم نکنید؛ مانند درندگان درنده خو در هم ندرید و حقشان را رعایت کنید، زیرا مردم یا برادران و خواهران دینی شما هستند یا همنوعان و همسانان شما در آفرینش ؛ و در کمال مدارا و محبت و احترام رفتار کنید.

رئیس‌جمهور سابق کشورمان تصریح کرد: ایشان همچنین به مالک اشتر سفارش می‌کنند که مبادا دچار کبر شود و می‌فرمایند بدان که اگر تو حاکمی بر تو حاکمی هست و بالاتر از تو و ما، خدای بزرگ است؛ عظمت خدا را در نظر بگیر و در مقابل مردم تواضع کن. ایشان توصیه فراوانی می‌کردند که قدرت تاس لغزنده‌ای است که ممکن است انسانها را با کبر و غرور به زیر بکشد و با دعوت قدرتمندان به ذکر خداوند و با بیان اینکه قدرت امانتی برای خدمت به مردم است، قدرتمندان را از اینکه قدرت آنها را فاسد کند بازمی داشت.

سید محمد خاتمی یادآور شد: تلاش علی(ع) از طرف دیگر به دلیر کردن مردم بود تا خود را در مقابل قدرت نبازند، از حق اعتراض و انتقاد دست برندارند و با حقوق خود آشنا شوند؛ تا جایی که می‌فرمایند، « جامعه ای که ضعیف در آن حق خود را بدون لکنت زبان از قوی نگیرد، مقدس نیست « . یعنی نه تنها اعترض، انتقاد و بیان اندیشه نباید هزینه ای داشته باشد، بلکه مردم دربیان مطالب خود هم نباید دچار لکنت شوند.

رئیس دولت اصلاحات در پایان با بیان اینکه امیرالمونین با این حرکت دو لایه سعی داشت که قدرت را در خدمت مردم معرفی کند که باید سبب رشد و پیشرفت و نه تحقیر آنان شود، گفت:امروز هم می‌گوییم جمهوری اسلامی باید تامین کننده و نگاهبان حقوق و حرمت مردم باشد و ارزشهایی که در کلام و عمل امیرالمومنان علی (ع) تجلی داشت بر آن حاکم گردد و ما این راه را ادمه می دهیم و از خدا می خواهیم دلمان را به حقیقتی که امام علی (ع) مظهرکامل آن بود روشن کند و توفیق تدوام راه آن بزرگوار را عنایت فرماید.

حاشیه های«آئین رونمائی از مصحف شریف یاقوت» همزمان با عیدغدیر

آیۀ «رب اشرح لی صدری» در تفال خاتمی به قرآن کریم

هنگام بازکردن قرآن به دست سیّدمُحمّدخاتمی، این آیات بر پیشانی صفحه خودنمائی کرد: «قال رب اشرح لی صدری* و یسّرلی امری… .»

رونمائی از مصحف شریف یاقوت به دست سیدمحمدخاتمی و باحضور احمدمسجدجامعی انجام شد.

سهیل محمودی، به رسم مراسم همه سالۀ بزرگداشت عیدغدیرخم که بیش از یک دهه است به همت احمدمسجدجامعی و باحضور و مشارکت اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه برگزارمی شود، اجرای مراسم را برعهده داشت.

مراسم با تلاوت آیاتی از کلام الله مجید توسط هادی حیدری آغازشد. سهیل محمودی درپایان تلاوت زیبای این هنرمند کاریکاتوریست که حضّار را به وجدآورده بود، او را آراسته به هنرهای زیاد توصیف کرد.

حضور احمدمسجدجامعی در پشت تریبون برای سخنرانی، باصلوات بر محمد و آل محمد توسط حضّار همراه بود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت اصلاحات این گونه سخنان خود را آغاز کرد:سابقه این مراسم بسیار طولانی است، قطعا بیش از یک دهه است که ما در چنین روزی در مجلسی جمع می شویم و از بیانات آقای خاتمی استفاده می‌کنیم و شعرا به شعر خوانی می پردازند و به میمنت و شادی این ایام دیدارهای خوبی حاصل می‌شود.

وی افزود:در کنار این دیدار اتفاقات خوب و ارزشمندی رخ می‌دهد که با سنت غدیر هم همراه است ما از رسول اکرم (ص) داریم که “علی مع القران و القران مع علی” این حدیث لطایفی دارد که با علی شروع و به علی ختم می شود که این مربوط به اهل معناست که باید نزد آنها بود و بهره برد اما اگر از صورت ظاهری هم این مساله را ببینیم واقعیتش این است قران در همین شکل ظاهریش هم با انگیزه و تلاش و کوشش حضرت و اصحاب خاص حضرت شکل گرفته و به دست ما رسیده است.

احمدمسجدجامعی طی سخنرانی خود، این مراسم را دومین آئین رونمائی از قرآن کریم دانست که مصادف با عیدغدیرخم برنامه ریزی و اجرا می شود.

وی بااشاره به اینکه درعیدغدیردوسال پیش نیز، در موزۀ ملی قرآن کریم، به همت حاج سیّدصادق خرازی و حاج عباس ایروانی از مصحف شریف نور به خط نورالدّین محمّد، کاتب ایرانی قرن نهم و دهم هجری به دست سیّدمحمّدخاتمی رونمائی شده بود اظهار امیدواری کرد تا این سنّت حسنه که تبلور حدیث «علی مع القرآن و القرآن مع علی» است ادامه یابد.

در این مراسم وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین سبک‌های مختلف نگارش قرآن و بخصوص خط کوفی، اظهار اشاره کرد.

مسجدجامعی بااشاره به ترویج خط عثمان طه طی سالهای اواخر دهه هفتاد، از بزرگداشت صاحبان مکاتب خوشنویسی ایرانی در نمایشگاه بین المللی قرآن کریم نظیر ابن بوّاب، ابن مغله، محمدشفیع ارسنجانی و حمایت از نشر و ترویج قرآن کریم با خط خوشنویسان ایرانی به عنوان یک سیاست فرهنگی در آن سالها رمزگشائی کرد.

وی در ادامه با ذکر تاریخچه تجلیل از آثار حوزه خط و کتابت قرآن در نمایشگاه قرآن هر سال، به قرآن نفیس یاقوت مستعصمی اشاره کرد و گفت ، بیش از ۱۳۵۰۰ نفرساعت کار پیوسته طی مدت دوسال تا پیش از آغاز مرحله صحافی، برای چاپ این قرآن انجام شده است.

وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی با ذکر خاطره‌ای از دیدار با عثمان طه خوشنویس مشهور قرآن کریم، افزود: وی در آن دیدار می‌گفت که زمانی خوشنویسی قرآن متعلق به عثمانی ها بود اما اکنون تردید نیست که این رشته متعلق به ایرانی‌هاست و من آرزو دارم قرآنی خاص ایران بنویسم که البته کار دشواری است.

البته وی تاکید کرد که سنت تذهیب قرآن از قدیم در دست ایرانیان بوده است.

مسجد جامعی با بیان اینکه نقش‌های قرآنی نخستین بار در کوفه زده شد و علی(ع) هم اولین تذهیب را انجام داد، تاکید کرد: هنر پایگاه و جایگاه زینت افزایی به مولای متقیان علی (ع) می رسد.

هنگام ورود سیدصادق خرازی به مراسم، احمدمسجدجامعی از روبه پایان بودن مراحل چاپ یک نسخه منحصربه فرد صحیفه سجادیه به خط یاقوت توسط آقایان حاج سید صادق خرازی و حاج عباس ایروانی خبرداد.

مسجدجامعی با نقل قولی از پسر میرزاطاهرخوشنویس در مراسم بزرگداشت ایشان در نمایشگاه بین المللی قرآن کریم که سالها پیش باحضور سیدمحمود دعائی برگزارشده بود ابراز امیدواری کرد تا با همت آقای دعائی موجبات انتشار آخرین قرآن نوشته شده و منتشر نشده میرزاطاهرکه بهترین قرآن نوشته شده توسط وی است فراهم شود.

اسرافیل شیرچی از خوشنویسان به نام حاضر در مراسم، پیشنهادکرد تا به دلیل اهمیت این قرآن از نظرخوشنویسی درمیان بیش از ۳۶۰ مصحف نوشته شده به خط یاقوت المستعصمی، سمیناری کارشناسی برای معرفی و بررسی آن برگزار شود.

مجری، هنگام ورود فیض الله عرب سرخی به همراه خانواده اش به سالن، با اشاره به حضور فخرالسادات محتشمی پور درمیان میهمانان ابراز امیدواری کرد تا سیدمصطفی تاج زاده نیز هرچه زودتر به آغوش خانواده بازگردد.

درمیان حاضران، چهره‌های سرشناسی از خادمین قرآن کریم، ذاکرین اهل بیت، شاعران، خوشنویسان، اساتید حوزه و دانشگاه، اهالی موسیقی، سینما و تاتر، مدیران مسئول روزنامه‌های کثیرالانتشار و نشریات، روزنامه نگاران و خبرنگاران، عکاسان، گرافیستها، فعالان دانشجوئی، نمایندگان ادوارمجلس، خانواده‌های زندانیان، وزرای کابینه سیّدمحمدخاتمی و مدیران سابق وزارت فرهنگ و ارشاداسلامی به چشم می خوردند.

حضور پرتعداد حاضران در«آئین رونمائی از مصحف شریف یاقوت»به همراه مردمی که برای تبریک عید نزد سیدمحمد خاتمی می آمدند به نحوی بود که تمامی صندلی های سالن محل برگزاری مراسم اشغال شده و تعداد کثیری از مردم نیز، ایستاده در راهروها و محوطه بیرونی محل مراسم، برنامه را دنبال می کردند.

رئیس جمهور سابق کشورمان به احترام میهمانانی که ایستاده برنامه را دنبال می‌کردند و جمعی که هرلحظه اضافه می شدند، برخاست و با رفتن به کنار در ورودی سالن، مراسم را ایستاده دنبال کرد.

منوچهرمحمدی تهیه کننده فیلم «عصر روز دهم» نیز درمیان حاضران در سالن بود. همچنین حضور بهاره رهنما که برای تبریک عید نزد رئیس جمهور سابق کشورمان آمده بود و گرفتن عکس یادگاری با سیدمحمدخاتمی دیگر حاشیه این مراسم را رقم زد.

ساعدباقری، عبدالجبارکاکائی، افشین علاء، فاطمه راکعی، فاطمه سالاروند و بیوک ملکی از شعرای حاضر در مراسم بودند. همچنین همسر زنده نام «قیصرامین پور» و آیه امین پور- فرزند این شاعرفقید- در مراسم حضورداشته و حسین شاهرخی، نوه مرحوم استادمحمودشاهرخی به قرائت آخرین غزل آن استاد درباره امام علی(ع)پرداخت.

حسین شاهرخی همچنین از احمدمسجدجامعی به عنوان شخصی که حق شناسی را چه در هنگام حیات و چه درهنگام ممات استاد شاهرخی به حداعلا رسانید، یادکرد.

افشین علاء شاعر معاصر علیرغم سفر، صرفا برای حضور در این مراسم، خود را به تهران رسانده بود.

حضور پررنگ مدیران مسئول مطبوعات، روزنامه نگاران و خبرنگاران درمیان میهمانان جالب توجه بود.

حجت الاسلام«سیدمحمود دعائی» نماینده ولی فقیه از زمان حضرت امام خمینی(ره) و مدیرمسئول روزنامه اطلاعات که هنگام ورود به سالن مراسم، با ازدحام جمعیت و کمبود جا مواجه شد درگوشه ای برروی زمین نشست و تا پایان مراسم به رغم اصرار میهمانان، به همان صورت مراسم را دنبال کرد.

در پایان مراسم،کتاب خطابۀ غدیر اثر استادمحمدرضا حکیمی به میهمانان اهداءشد.

این جشن بامدیحه سرائی سیّدحسام الدین سراج و اقامه نماز به امامت حجت الاسلام و المسلمین سیّدمحمّدخاتمی به پایان رسید.حاج قاسم رفعتی نیز پس از پایان مراسم علیرغم آنکه باتوجه به ضیق وقت، فرصت مدیحه سرائی اهل بیت(س)را نیافته بود غزلی از حافظ را درحضور سیدمحمدخاتمی و جمعی از میهمانان اجرا کرد.