نظامی سازی به جای خصوصی سازی!

نظامی سازی به جای خصوصی سازی!

. ادامه راه سبز(ارس): این روزها سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هیچ شباهتی با بنیانگذاران آن ندارند. سپاهی که در ابتدای انقلاب به عنوان یک نیروی بسیجی با اعضای داوطلب آغاز به کار کرد، امروز از سویی تبدیل به یک غول اقتصادی شده است که شریانهای اقتصاد رسمی و زیرزمینی ایران را در دستان خود دارد و از سویی هم به ماشین سرکوب نظام برای اعتراض های مدنی مردم بدل شده است . تخمین مقدار ثروت سپاه غیر ممکن به نظر می رسد، اما برآورد منابع و تحلیلگران غربی در حدود یک سوم تا کل تولید ناخالص داخلی است. این مقدار معادل ده‌ها میلیارد دلار است.در واقع با رشد حمایت شده و بی نظیر سپاه در اقتصاد کشور این تئوری در بین کارشناسان جدی شده است که مدل حکومتی رهبر ایران برای آینده اقتصاد ایران نظامی سازی به جای خصوصی سازی است .با وجودی که خود ایشان در سال 85 تفسیری از اصل 44 به دست داد که امیدواری های بسیاری برای رشد بخش خصوصی در اقتصاد کشور آفرید ولی پس از 5سال وانحصار شدید سپاه در تمام عرصه های مهم اقتصادی این امید به یاس بدل شده است.

گسترش و نفوذ دامنه ی قدرت سپاه به اوایل دهه ی نود میلادی (۷۰ خورشیدی) بازمی گردد. زمانی که اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس جمهور وقت ایران، سپاه را به حضور در صنعت ساختمان ایران تشویق کرد. چرا که اعتقاد داشت، سپاه می تواند به روند بازسازی ایران پس از جنگ کمک کند. هرچند امروز هاشمی رفسنجانی به عنوان یک فرد پرنفوذ عرصه ی سیاسی و اقتصادی ایران، از سوی برخی از همین فرماندهان سپاه مورد اهانت قرار می گیرد.. استدلال آن موقع این بود که سپاه در طول جنگ صاحب ناوگان عظیمی از ماشین آلات سنگین شده بود که در سالهای اولیه بازسازی ونیاز شدید کشور به این تجهیزات این راهکار از سوی دولت در نظر گرفته شد.از این رو قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا در سال 69 تاسیس شد وشکل گرفت.در دولت سازندگی واصلاحات حضور سپاه در عرصه اقتصاد محدود به پروژه های زیر بنایی وسد سازی وجاده سازی بود گرچه از سالهای میانی 70سودآور بودن فعالیت ها سر لوحه قرارگاه خاتم قرار گرفت .از این نوع میل به ورود به پروژه های پول ساز تر مانند نفت در بین فرماندهان شکل گرفت.ولی از سویی ساختار نظامی قرارگاه ،از طرفی فقدان تجربه در حوزه های پیچیده فنی مانع جدی در ورود به این حوزه شد .گرچه پروژه ساخت اسکله بندری ،بندر صادراتی پتروشیمی در عسلویه به این مجموعه واگذار شده بود .ولی ساخت پالایشگاه و رهبری کنسرسیوم های نفتی کاری بود که قرارگاه خاتم در آن هیچ تجربه ای نداشت.

محسن رفیقدوست، که خود یکی از مؤسسین سپاه، و تنها وزیر سپاه پاسداران در تاریخ جمهوری اسلامی بود، در گفتگو با مجله توقیف شده شهروند گفته که در زمان وزارت وی ، حتی "یک ریال" صرف فعالیت های اقتصادی سپاه نشده است او، ضمن دفاع از فعالیت های سپاه در پروژه های زیربنایی، از درگیر شدن بیش از اندازۀ سپاه در پروژه های اقتصادی انتقاد کرد. به گفتۀ او " پروژه های همگانی و عمومی می باید توسط بخش خصوصی انجام شود." و ادامه داد که " فساد در دستگاه اداری، تورم اقتصادی، و . . . همه به دلیل دخالت دولت در تمامی امور اقتصادی است.

گسترده شدن فعالیت ها

با روی کار آمدن دولت نهم و حمایت بی دریغ محمود احمدی نژاد از سپاه، خاتم الانبیا در پنج سال اخیر توانسته است برنده ی بسیاری از مناقصه های بدون رقیب دولتی(ترک تشریفات مناقصه) شود. مناقصه های بزرگی همچون ساخت پالایشگاه نفتی وگازی ، احداث تونل، احداث راه آهن زیرزمینی، تاسیسات هسته ای. این قرارگاه همچنین برنده ی مناقصه ی بزرگ ۱٫۳ میلیارد دلاری احداث خط لوله ی ۹۰۰ کیلومتری گاز طبیعی از عسلویه به سیستان و بلوچستان شده است. این قرارداد بزرگ در بخش انرژی، با قرارداد ۲٫۵ میلیارد دلاری دیگری برای احداث میدان گازی پارس جنوبی تکمیل شد.قرار داد فاز اول خط لوله قرار بود در 30 ماه به انجام برسد ولی 61 ماه تا کنون طول کشیده است وهنوز افتتاح نشده است این در حالی است که چندی پیش فاز دوم این قرار داد باز هم به این قرارگاه واگذار شد .در صورتی که چندی پیش هم این قرارگاه از حضور در کنسرسیوم احداث پالایشگاه فاز 15 و16 پارس جنوبی به دلیل تحریم کنار کشیده بود .علیرغم دریافت 5/2 میلیارد دلار پول از دولت ، تنها پروژه در حد 40درصد پیشرفت داشته است .

سردار یحیی رحیم صفوی نیز، زمانی که فرمانده کُل سپاه پاسداران بود به کرّات از فعالیت های اقتصادی سپاه دفاع می کرد. به گزارش روزنامه شرق به گفتۀ این سردار " سپاه پاسداران لشگری از جوانان تحصیلکرده و متخصص دارد." همچنین صفوی این ایراد را که سپاه از رقابتِ آزادِ بخش خصوصی ممانعت به عمل می آورد، ناوارد دانسته، و ادعا کرد: "هر جا که بخش خصوصی آمادگی انجام پروژه ای را نداشته، سپاه وارد شده است." که این ادعای سردار صفوی به طور آشکار در روز واگذاری سهام مخابرات در تالار بورس به شدت نقض شد.

شهریور 88 شرکت اعتماد مبین که کنسرسیومی وابسته به سپاه است، به محض ورود شرکت مخابرات ایران به بورس پنجاه و یک درصد سهام آن را خرید. این معامله ی بی سابقه ی ۵ میلیارد دلاری یادآور ماجرای تصاحب فرودگاه امام بود. چرا که در مناقصه ی شرکت مخابرات هم در لحظات آخر، رقیب اصلی سپاه به «دلایل امنیتی» کنار گذاشته شد. تنها چند ماه پس از این معامله ی تاریخی، رییس کنسرسیوم سپاه، مجید سلیمان پور و همسرش به دلیل نشت گاز در خانه ی شان از دنیا رفتند . که بسیاری از مردم به دلیل اعلام شده ی مرگ آن دو با بدبینی نگاه می کنند.

هم اکنون عملیات اجرایی بیش از 30 پروژه بزرگ بخشهای مختلف بالا دستی و پایین دستی صنعت نفت ایران به صورت مستقیم توسط قرارگاه خاتم الانبیا در حال انجام است. ساخت تاسیسات آبگیر پتروشیمی کاویان، مجتمع اوره و آمونیاک پتروشیمی پردیس، (که سه هفته پیش در آن آتش سوزی شد وچند نفر کشته شدند) تلمبه خانه نفت شهید چمران، تاسیسات آبگیر طرح توسعه میدان گازی کیش، طراحی و تامین واحد نمک زدایی و مبدلهای طرح توسعه میدان گازی کیش، انبارهای مکانیزه و تسهیلات گوگرد اسکله خدماتی پارس جنوبی توسط این مجموعه انجام می گیرد.

همچنین امروزه "مجتمع قرب "(وابسته به قرارگاه خاتم)یکی از بزرگترین و پرقدرت ترین مقاطعه کاران در ایران است. و در تارنمای مجتمع قرب، فهرست فعالیت های آن، یعنی عملیات مهندسی راه و ساختمان، صنایع و معادن، کشاورزی و طراحی،درج شده است. در این تارنما با افتخار اعلام شده که این شرکت " 750 قرارداد مهم در زمینه های مختلف راه و ساختمان، سد سازی، سیستم های آبیاری، شاهراه ها، تونل و سازه های بسیار مقاوم، شمع بندی تیرآهنهای مشبک سه بُعدی، ساختمان دکل های روی آب دریا، و لوله کشی برای آب ، گاز و نفت" دارد. مجتمع قرب همچنین ادعا می کند که برای 170 پروژه بزرگ دیگر به عنوان مشاور استخدام شده است.

واکنش سران جنبش سبز

در همین رابطه، وهمزمان با یکه تازی های قرارگاه خاتم الانبیاء (متعلق به سپاه) در عقد قراردادهای کلان در بخش های مختلف اقتصاد و صنایع سودآور، به گزارش جرس مهدی کروبی طی مصاحبه ای در پاسخ به پرسشی پیرامون اینکه "آیا فعالیت های اقتصادی فزاینده سپاه پاسداران بر اقتصاد و به طور کلی بر جامعه ایران اثر می گذارد؟"، گفته بود:

"آنچه طی سالهای اخیر اتفاق افتاده و موجب نگرانی شده است، خروج اجباری بخش خصوصی و انحصاری کردن اقتصاد دردست سپاه است. در سند چشم انداز کشور در افق ۱۴۰۴ بر توانمند سازی بخش خصوصی و تعاونی تاکید جدی شده و اصولا محرک اصلی رشد اقتصاد مشارکت بخش خصوصی دانسته شده است. در دولت فعلی به طور عجیبی به اسم خصوصی سازی، روند اختصاصی سازی اقتصاد در دست نظامیان و افراد معدودی را شاهد هستیم که این اتفاق مغایر قانون اساسی است."

وی تاکید داشت "اصل چهل و سوم قانون اساسی تمرکز ثروت در دست افراد و یا گروه های خاص را نفی می کند و حتی نمی پذیرد که دولت به صورت یک کارفرمای بزرگ و مطلق درآید. قطعا آثار این انحصار غیر قانونی در اقتصاد کشور موجب افزایش ضریب فساد، افزایش نرخ بیکاری و نیز تضعیف جایگاه واقعی سپاه در کشور خواهد شد."

میرحسین موسوی نیز، طی سخنانی که در نقد و تحلیل قطعنامه اخیر شورای امنیت و موارد بعدی آن ایراد کرد، خاطرنشان ساخته بود:

"سپاه امروز در گیر مسائل سوال برانگیزی است. از سویی اسلحه سپاه وبسیج به جای دشمن در مقابل مردم قرار گرفته است ودر سرکوب و دستگیری ها و بازجوئی ها ی نیروهای سیاسی و معترضین نقش درجه اول دارند و از سوی دیگر سپاه در حجم غیر قابل باوری درگیر مسائل اقتصادی است... سپاهی که مشغله فکریش بالا و پائین رفتن قیمت دلار و دخالت در امور بانکداری و بازارسهام وپیمانکاری و صادرات و واردات است نمی تواند برای تامین امنیت کشور و انقلاب مورد اعتماد باشد... قابل پیش بینی است که با ادامه این روند، سپاه به جای دفاع از ملت و کشور، به دفاع از شرکتها و سهام وموسسات پولی و مالی خود و سرانجام به جای دفاع از کشور وانقلاب به دفاع از از سازمان و تشکیلات خود بغلطد و یا به تمامی در اختیار یک قدرت مستبد و ضد مردمی قرار گیرد. اگر محبت و اعتماد مردم به نیروهای مسلح بزرگترین سرمایه آنها باشد امروز با عملکرد سپاه در حوزه امنیت داخلی و اقتصاد این سرمایه اجتماعی بی بدیل در حال ذوب شدن است."

اصل 147برای دور زدن اصل 44

سرداران این روزهای سپاه برای فعالیت های سپاه پاسداران، در اقتصاد ایران، پشتوانۀ قانونی نیز تراشیدند .به گفته اینان نقش و وظایف سپاه پاسداران در امور اقتصادی ایران در قانون اساسی جمهوری اسلامی به تفصیل درج شده است. در مصاحبه ای که عبدالرضا عابد، از سرداران سپاه، با روزنامۀ شرق انجام داد، با استناد به مادۀ 147 قانون اساسی جمهوری اسلامی، کلیۀ فعالیت های اقتصادی سپاه را توجیه کرد. بنا به مادۀ 147، "دولت باید در زمان صلح از افراد و تجهیزات فنی ارتش در کارهای امدادی، آموزشی، تولیدی، و جهاد سازندگی، با رعایت کامل موازین عدل اسلامی استفاده کند، در حدی که به آمادگی رزمی آسیبی وارد نشود."

به گفته این سردار:روح مادۀ 147 قانون اساسی در اساسنامۀ سپاه منعکس شده است. سایر فرماندهان سپاه هم این توجیه قانونی را بارها تکرار کرده اند. صفحۀ اصلی تارنمای قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (قرب) نیز به مادۀ 147 استناد می کند. علاوه بر این، مادۀ 150 قانون اساسی جمهوری اسلامی مسئولیت حفظ انقلاب و دستاورد های آن را به سپاه پاسداران محول کرده است، مسئولیتی که سران سپاه تعبیرات گسترده ای از آن دارند. از نظر اینان حفظ ولایت فقیه به صورت مطلقه وظیفه اصلی سپاه است و کمک به دیگر شوون کشور داری نیز وظیفه های جانبی .

به گزارش فارس ، سرتیپ حسین یاسینی، معاون ریاست منابع انسانی ستاد مشترک نیروهای مسلح، عبارت قانونی "برنامه ها و پروژه های توسعه اقتصادی" را به صورت گسترده تر جنبه های " اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی برنامه های توسعه " تحریف می کند. سران سپاه پاسداران چنین تعبیر وسیعی از قانون را مطابق "دستورات رهبر جمهوری اسلامی و فرمانده کل قوا " می دانند، که به نظر آنان، مادۀ 147 قانون اساسی را تحت الشعاع خود قرار می دهد. به این ترتیب، تا زمانی که مقام رهبری از این فعالیتهای سپاه پاسداران حمایت می کند، تمامی اعمال و فعالیت های سپاه نیز قانونی جلوه میکند. در واقع با این تفسیر سرداران از قانون اساسی ،روح تجدید نظر در اصل 44 که اتفاقا توسط خود رهبری نظام به دولت ابلاغ شد نیز نادیده گرفته می شود .در واقع با حمایتی که رهبری از حضور نظامی ها در همه عرصه ها می کند منظور ایشان از واگذاری شرکتهای دولتی روشن می شود .ایشان تصدی دولت را که نظارت پذیر و زیر ذره بین دیوان محاسبات وسازمان بازرسی است را به نظامی سازی بدل ساخته است تا قدرت بی نظارت پذیر خود را بر همه شوون جاری سازد.

نیما رایین